DOLAŞIM SİSTEMİ

DOLAŞIM SİSTEMİ

**** Konuya başlarken ilk nokta olarak dolaşım sistemimizi oluşturan yapılara değinelim.
İnsanda dolaşım sistemi; dolaşım kanalları olarak çalışan damarlar, damarlar içerisinde madde taşınmasını sağlayan özel doku olan kan ve kanın damarlar içerisinde dolaşımını (hareketini) sağlayan kalp’ten oluşuyor.

Hareket kelimesi geçerde ben araya hiç soru sıkıştırmaz olur muyum?
SORU: Hareket eden cisimlerin hareketlerinden dolayı sahip oldukları enerji hangisiydi?


DOLAŞIM SİSTEMİNİN GÖREVLERİ
1. İnce bağırsaktan emilen besin ve suyu tüm vücut hücrelerine taşımak,
2. Biliyorsun ki vücudunda gerçekleşen olaylar için sana enerji (enerjinin diğer adı neydi? Unuttum ben…) gerekli.

SORU: Hücrede besinleri oksijenle yakıp sana enerji (yani ?T?) üreten organel hangisidir?
****Yanda resmi var bak bakalım………
Aferin sana harikasın elbette mitokondri (Bak hücre ilk ünitemizdi ama her yerde karşımıza çıkıyor. Çok iyi bilmek şart.)
****Mitokondrilerinde bu enerjiyi üretebilmen için öncelikle sana oksijenin gelmesi gerekiyor. Oksijen hareket edip mitokondrilerine gelemez (sence hangi sistemi eksik?).
Dolaşım sisteminin 2. görevi; oksijeni hücrelerine taşımak ve mitokondri oksijenle enerjiyi ürettikten sonra oluşan atık madde olan (atık maddeler vücudumuz için zararlıdır!!!) karbondioksiti dışarı atman için akciğerlere taşımak (akciğerlerinin bunu nasıl yaptığını bir sonraki sistemde öğreneceğiz!!!)
Hücrelerinde gerçekleşen olaylar sonucunda oluşan tek zararlı madde karbondioksit değil. CO2 dışında oluşan (üre, ürik asit) atıklar, fazla su ve mineral maddeleri böbreğe dolaşım sistemi taşır.



MOLA:
Bu bölüm için sabırsızlandığını biliyorum. Sadece 5 dk. Ama :))))

   

Akıl hastanesinde yatmakta olan bir hasta devamlı kapı deliğinden dışarıyı izlermiş. Doktorlar iyice meraklanmış. Bir gün aralarından bir doktoru seçerek deliye tedavi uygulamasını istemişler. Deliyi her zamanki gibi deliğe bakarken bulan doktor: 
-Evladım dur bir de ben bakayım, neye bakıyorsun böyle merak ettim, demiş. 
Deli geri çekilmiş, doktor eğilip ne olduğuna bakmış. Sonrada arkasına dönüp:
-Evladım ben burada bir şey göremiyorum, demiş.
Deli de:
-Doktor amca, ben yıllardır bakıyorum bir şey göremiyorum sen beş dakika bakmayla mı göreceğini sanıyorsun demiş.


Devam edelim mi?
-EVETTTTTTTTTTTTTTTTTTT
Fındık kurdum,
bu kadar çok mu seviyorsun Fen ve Teknoloji dersini?

Haydi başlayalım: Sırada dolaşım sistemimizi oluşturan yapıları detaylıca öğrenmek var.
İşte ilki:

Sence kalp yıllardır çizdiğin bu şekildeki gibi mi?

Ben hep böyle sanırdım ama gerçeği böyle değil ilk gördüğümde şaşırmış ve gerçek halini hiç sevmemiştim kendi çizdiğim kalp daha güzel gelmişti 


Hadi bak bakalım gerçek kalbin şekline de çizdiğin kalbe benziyor mu sen de gör

KALP

A. KALP:

1. Kalbimiz, damarlarımızın içindeki kan sıvısının vücuda pompalanmasını sağlar.
2. Şimdi avucunu kapa ve yumruğuna bak. Neden mi? Çünkü kalbin yaklaşık olarak yumruğunla aynı büyüklükte
*İnsanların kalbi yaklaşık olarak kendi yumrukları büyüklüğündedir.
3. Kalbimiz göğüs boşluğunun biraz solunda, iki akciğer arasında bulunur. 

KAN DAMARLARI

B- KAN DAMARLARI
SORU: Vücudunda bulunan en kısa kemikler hangileriydi?
*Sakın bana çekiç-örs ve üzengi deme!
Çünkü bu kemikler vücudumuzda bulunan en kısa değil, en KÜÇÜK kemiklerdir. Ayrıca bu kemiklerin destek ve hareket sistemiyle bir ilgisi yok. Kulakta bulunurlar ve işitmede rol oynarlar.
ÇEKİÇ-ÖRS-ÜZENGİ kafamızı karıştırmayacak. (Bir deli kuyuya bir taş attı, kafanızı karıştırdı. Şimdi 10 akıllı uğraşıyoruz ama boşa olmasın.)
-Cevap ne? Hadi söyle de ara da kaynamasın soru.
Elbette el ve ayak bileklerindeki kemiklerdir.
Şimdi el bileğine bakmanı istiyorum. Oradaki mor yolları görebiliyor musun?
Geldik konumuza mor renkteki yollara (bu yollardan araba geçmiyor ha!) Yani DAMAR larımıza:





 







*Kan damarları kan sıvısını vücudumuzun tüm noktalarına ulaştıran mükemmel bir ağ sistemidir.
Vücudumuzdaki damarlar 3 çeşittir.
1. Çakıllı yol
2. Toprak yol
3. Asfalt yol değil elbette.
1. Atardamarlar
2. Toplardamarlar
3. Kılcal damarlar
-Endişelenme hepsi çok kolay. Senin gibi bir fen profesörüne göre ise çocuk oyuncağı (ileride doktor olmayı düşünüyorsan şimdiden öğrenmelisin.)
Damar çeşitlerini öğrendikten sonra gelelim bunları detaylıca öğrenmeye.

ATARDAMAR,KILCALDAMAR,TOPLARDAMAR

1. ATARDAMARLAR: -Ne atıyorlar acaba? Top mu? Elbette hayır. Bi siz atıyorsunuz. Hem de benim nöbetçi öğretmen olduğum günlerde J J J Ben ne yapıyorum? Getirin o topları bakayım……
• Kanımızı kalpten alıp doku ve organlara taşıyan damarlardır.
• En kalın çeperli damarlardır.
• Kan basıncı ve kanın akış hızı atardamarlarda en fazladır.
Temiz kan taşırlar. ÖNEMLİ: Akciğer atardamarı hariç…

2. TOPLARDAMARLAR: (Ne topluyorsa? Fındık mı?) duyuyorum ama…. 
• Atardamarlar kalbimizden kanı alıp götüren damarlardı. İyi de bu kanın tekrardan kalbe geri gelmesi gerekir değil mi? Kanı vücudumuzdan toplayıp,kalbe geri getiren damarlara toplardamar denir.
• İç yapısında kapakçıklar vardır. (Kanın geri akmasını önlemek için )
• Kan basıncı en düşük damarlardır.
• Kirli kan taşırlar.
-Kirli kan dedim de ne var ki kirli olsun. Hücreler banyo yapıyor da bitleri kanamı karışıyor?
ÖNEMLİ: Akciğer toplardamarı hariç.
(Eyvah bu konuda akciğer damarları başımıza bela olacak sanki!)
-Ağzını bantlarsam görürsün.


3. KILCALDAMARLAR.
Sence kılcal ne demek? 
• Kan ve doku hücreleri arasında madde alışverişini gerçekleştirir.
• Kan basıncı toplardamardan fazladır.
• Kan akış hızı en düşüktür (neden acaba?)
DİKKAT
• Kan kalpten çıktıktan sonra;
o atardamar kılcaldamarlar toplardamar yolunu izleyerek tekrar kalbe döner.
• Kan basıncı kan kalpten çıktıktan sonra giderek düşer.
• Kan en hızlı atardamarda, en yavaş kılcal damarda hareket eder.

KAN HÜCRELERİ

A. KAN HÜCRELERİ















Hemen cevabını çok iyi bildiğin bir soru ile başlayalım:
SORU : Hücre nedir? J J J (Öğretmenin çok kolay sora sora bunu mu buldunuz yani!...Bu denli basit bir soruyu hakaret olarak mı algılasam…) Fındık kurdum benim; elbette bu soru senin için çok kolay ama hücre dedik sorayım dedim.

Kanınızda bulunan hücreler 3 çeşittir:
1. Alyuvarlar,
2. Akyuvarlar
3. Kan pulcukları (trombositler)

ALYUVARLAR,AKYUVARLAR,TROMBOSİTLER

1. ALYUVARLAR: Daha ben sana alyuvarlar ile ilgili bir şeyler anlatmadan önce hemen bir soru soracağım? Çünkü cevabı biliyorsun.
SORU: Alyuvar hücreleri nerede üretilir?












***Alyuvar hücrelerinin kırmızı kemik iliğinde üretildiğini destek ve hareket sisteminde kemiğin yapısını incelerken öğrenmiştik. Demek ki alyuvarlar ile ilgili ilk bilgi cepte hazır bekliyor. Şimdi bilmediklerine geçelim.

**********Alyuvarların yapısında kana kırmızı rengi veren hemoglobin bulunur. Bu yüzden kanımız kırmızıdır. 
SORU : Bitkilere yeşil renk veren madde hangisiydi?(sakın bana kloroplast deme!!!!!!!!!!!)

*********Alyuvarlar hemoglobin sayesinde hücrelere oksijen taşıyıp, karbondioksiti geri getirirler.
SORU : Oksijen niye gerekliydi?

Şimdi seni biraz eski konulara götüreceğim: 
-Anne karnında adı altında bir CD izlemiştik. Orada da görmüştün. Bebek doğduğunda göbek kordonuyla doğuyordu. Fakat sonra o kordonu kesiyorduk ve bebek yaşamaya kordonsuz devam ediyordu. Buna benzeyen bir durum alyuvarlarda da var. 
**********Alyuvarlar ise, çekirdekli oluşan hücrelerdir. Ama sonradan çekirdeklerini kaybederler. 

Göbek kordonundan bahsetmişken;
SORU 1 : Göbek kordonun görevi nedir?
SORU 2 : Göbek kordonu bebek doğduktan sonra neden kesilir?
*****************Alyuvarlar tavla puluna benzerler. (tavla oynamayı hiç sevmem!!!)




2. AKYUVARLAR
Tekrar soru ile başlayacağım.
SORU 1 : Akyuvar hücreleri nerede üretilir?
Elbette sarı kemik iliğinde. Peki;
SORU 2 : sarı kemik iliğinin akyuvar üretmek dışındaki görevi nedir?
Kopya : SARI-SARI
* Akyuvarlar sarı kemik iliği dışında bir de lenf düğümlerinde üretilirler. Biliyorum soru sırası sende ve bana lenf düğümü ne diye soruyorsun? Anlatacağım ama biraz sonra. SABIRLI OL ACELE ETME. Önce kanın yapısını bitirelim.
* Akyuvarların belli şekilleri yoktur.
* Akyuvarlar vücudumuzun askerleri (mehmetçikleri) dirler. Bizi mikroplara karşı korurlar. Akyuvarların bir kısmı mikropları yutarak yok eder. Bir kısmı ise mikropları öldüren maddeleri salgılarlar. 
* Akyuvarlar alyuvarlara göre daha azdırlar ve çekirdekleri vardır.

SORU : Hücrelerinde birden fazla çekirdek bulunan kaslarımız hangi kaslardır.